‘Krachtige vorstinnen op het witte doek’
Deel I: The Favourite(2018)
Regie:Giorgos Lanthimos
Met o.a.: Olivia Colman, Emma Stone, Rachel Weisz
Met een tiental Oscar-nominaties, en het daadwerkelijk verzilveren van de nominatie voor ‘Beste Actrice’, is The Favourite, volgens filmcritici althans, een van de betere films van begin dit jaar. In de film staat het persoonlijke leven van de achttiende-eeuwse Queen Anne centraal, in de tijd dat Groot-Brittannië zich staande moest zien te houden in de oorlog tegen Frankrijk. Hoewel The Favourite op het eerste oog een klassiek historische film lijkt, wordt aan het begin al duidelijk dat feit en fictie zich vaak vermengen.
Genre
Op het eerste gezicht lijkt de film op historisch gebied te kloppen: de kostuums, de setting en het decor zien er precies zo uit als de kijker van een klassiek kostuumdrama verwacht. De film maakt handig gebruik van deze verwachtingen door ze, voor het komische effect, om te keren. Zo zou een balzaal-scène in een klassiek kostuumdrama heel netjes en bescheiden zijn, maar is deze scene in The Favourite precies het tegenovergestelde – er wordt zelfs moderne dans gebruikt. De film werkt veel met het overdrijven van dit soort gedragskenmerken van de adel, maar doet dit niet continu, waardoor het nooit goedkoop aanvoelt. Na dergelijke komische scenes volgt vaak een plotselinge, emotionele scene. Bij Anne is deze wisselwerking het duidelijkst zichtbaar. Zo wordt de koningin vaak afgebeeld als een hysterisch kind, die gaat huilen als ze haar zin niet krijgt. Als je later in de film hoort dat ze zeventien kinderen is verloren, zijn haar eerdere huilbuien beter te begrijpen. Je krijgt hierdoor begrip voor de situatie waarin Anne zich begeeft en ziet haar overige huilbuien in een ander daglicht. Dat het door de afwisseling van humor en drama moeilijk is om The Favourite te classificeren, blijkt wel uit de termen die andere recensenten en filmpagina’s eraan geven. De een noemt het een kostuumdrama, de ander een comedy, en weer een ander denkt dat de term komedie-drama de film goed samenvat.
Lesbisch?
Opvallend is dat in de film de koningin nadrukkelijk wordt afgebeeld als een lesbische vrouw die op seksueel gebied continu behoevend is. Of Anne inderdaad lesbisch was blijft namelijk maar de vraag. Roddels over de seksuele geaardheid van een vorstin werden in de vroegmoderne periode wel vaker verspreid, om de desbetreffende koningin zo in een kwaad daglicht te zetten. Ook van koningin Anne is bekend dat haar vijanden haar van dit soort zaken beschuldigden.
In haar geval waren deze roddels hoogstwaarschijnlijk tevens gebaseerd op het historische feit dat zij, zoals al eerder werd genoemd, zeventien kinderen had verloren. Hierdoor had ze geen opvolging voor de troon, wat problemen opleverde voor het bestuur van het land: genoeg reden voor kwaadwillende rivalen om roddels te verspreiden over Anne’s incompetentie of seksuele geaardheid. Het is dus weliswaar verklaarbaar dat Anne in de film zo nadrukkelijk wordt geportretteerd als lesbische vrouw, maar het historisch bronmateriaal geeft daar geen uitsluitsel over. Een groot gedeelte van The Favourite is dus gebaseerd op een aanname, maar dit wordt gepresenteerd als een feitelijke gebeurtenis – in hoeverre mogen films dit doen?
Waarheidsgetrouw
Doordat de film luchtig omspringt met historische feiten en modern en vroegmodern op een elegante manier vermengt, is The Favourite voor veel kijkers toegankelijker dan een klassiek kostuumdrama: de film heeft namelijk een goede balans gevonden tussen komedie en drama.
Het doel van The Favourite is nadrukkelijk niet om een historisch correct beeld van een tijdsperiode te schetsen. Doordat feit en fictie echter zo subtiel met elkaar worden verweven, is het voor de niet-historicus lastig om hier onderscheid in te maken. Het zou zonde zijn als dit soort films ervoor zorgen dat het filmpubliek enigszins ‘misleid’ wordt en met een vertekend beeld de zaal uitloopt. Tegelijkertijd kunnen wat luchtigere films ook zorgen voor een nieuwe interesse in geschiedenis. Kortom, The Favourite zet je na het kijken van de film nog dagenlang aan het denken, over zowel het leven aan het achttiende-eeuwse Engelse hof als over de manier waarop geschiedenis in de media afgebeeld wordt.
The Favourite is nu te zien in diverse filmhuizen en bioscopen. Deze recensieis het eerste deelin hettweeluik ‘Krachtige vorstinnen op het witte doek’. In deel IIwordt de film‘Mary, Queen of Scots’ besproken.
Door Inge Kleefman.
Inge Kleefman (1999) behaalde eerst een propedeuse journalistiek op hogeschool Windesheim en is daarna begonnen aan een studie geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam, waar ze nu in haar tweede studiejaar zit.
